W dniach 26-27 sierpnia 2025 r. w siedzibie Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury w Krakowie odbyła się polsko-ukraińska konferencja pt. „Rosyjska agresja na Ukrainę a międzynarodowe prawo karne”, w której uczestniczyło 100 sędziów i prokuratorów z Polski i Ukrainy.

Wydarzenie zostało zorganizowane przez Dział Współpracy Międzynarodowej KSSiP we współpracy z Krajową Szkołą Sędziów Ukrainy oraz Centrum Szkolenia Prokuratorów Ukrainy. Obrady prowadzone były w języku polskim z tłumaczeniem symultanicznym na język ukraiński.

Konferencję uroczyście otworzyli prof. dr hab. Piotr Girdwoyń, Dyrektor KSSiP, oraz prof. dr Natalia Shuklina, Wicerektor Krajowej Szkoły Sędziów Ukrainy. W wydarzeniu wziął udział Wiceminister Sprawiedliwości, sędzia Dariusz Mazur, który w wystąpieniu podkreślił znaczenie wspólnej historii Polski i Ukrainy oraz rolę obu krajów w budowaniu bezpieczeństwa w regionie.
– Pomoc dla naszego sąsiada w tej walce jest elementem polskiej racji stanu. Nie ma niepodległej Polski bez niepodległej Ukrainy! – zaznaczył.

Wiceminister Dariusz Mazur wskazał także na wyzwania, jakie rosyjska agresja postawiła przed prawnikami, w tym kwestie odpowiedzialności sprawców zbrodni wojennych, ograniczenia jurysdykcji międzynarodowych trybunałów karnych czy metodyki pracy śledczych w warunkach działań wojennych.

W konferencji udział wzięli wybitni eksperci z Polski, Ukrainy i instytucji międzynarodowych, m.in.:

• dr Anna Adamska-Gallant – Sędzia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka,
• prof. dr Natalia Antonyuk – Sędzia Sądu Najwyższego Ukrainy,
• dr Monika Brzozowska-Pasieka – adwokat, ekspert w zakresie odszkodowań wojennych,
• dr Anton Korynevych – Specjalny Przedstawiciel Ukrainy ds. Trybunału ds. Zbrodni Agresji,
• dr hab. Bartłomiej Krzan – Uniwersytet Wrocławski,
• prof. dr hab. Hanna Kuczyńska – Polska Akademia Nauk,
• dr Piotr Łubiński – Uniwersytet Jagielloński,
• prof. dr Yuriy Ponomarenko – Narodowy Uniwersytet Prawa im. Jarosława Mądrego,
• dr Dariusz Sielicki – EUAM Ukraina, moderator konferencji,
• dr Tetiana Shtykh – Sąd Rejonowy w Charkowie,
• dr Svitlana Yakovlieva – Sąd Najwyższy Ukrainy.

Specjalne przesłanie do uczestników skierował także były Prezydent Międzynarodowego Trybunału Karnego (2021–2024), prof. dr hab. Piotr Hofmański.

Podczas obrad poruszono szereg kluczowych zagadnień, w tym:

• odpowiedzialność za zbrodnie międzynarodowe popełnione na Ukrainie,
• dopuszczalność dowodów w praktyce sądów międzynarodowych,
• problematykę zbiegu zbrodni międzynarodowych i przestępstw pospolitych,
• wykorzystanie dowodów cyfrowych i otwartych źródeł informacji (OSINT),
• koncepcję konieczności wojskowej jako podstawy obrony w sprawach o zbrodnie wojenne,
• prawną kwalifikację deportacji ukraińskich dzieci przez Federację Rosyjską,
• odpowiedzialność cywilną za zbrodnie wojenne i ludobójstwo.

Szczególnie istotnym punktem konferencji było przedstawienie przez ambasadora Antona Korynevycha założeń i możliwych modeli instytucjonalnych Trybunału ds. Zbrodni Agresji przeciwko Ukrainie. Duże zainteresowanie wzbudziła także analiza najnowszego orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 9 lipca 2025 r. w sprawie Ukraina i Holandia przeciwko Rosji, zaprezentowana przez sędzię Annę Adamską-Gallant.

Spotkanie miało wymiar praktyczny, stanowiąc istotny krok w kierunku wzmocnienia współpracy instytucjonalnej oraz egzekwowania odpowiedzialności za najpoważniejsze zbrodnie międzynarodowe, jakimi są zbrodnie wojenne i ludobójstwo.

Olga Binert-Mielko

Dział Współpracy Międzynarodowej