W dniach 21 – 22 października 2022 r. odbył się w Bydgoszczy Kongres „Jeden świat – wiele kultur”, a w jego ramach XIII Międzynarodowa Konferencja Interdyscyplinarna oraz konferencja tematyczna „Ludobójstwo i zbrodnie wojenne”. Organizatorem Kongresu była Kujawska – Pomorska Szkoła Wyższa w Bydgoszczy, zaś współorganizatorem m.in. Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego. W konferencji wziął udział Zastępca Dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury prokurator Prokuratury Krajowej dr hab. prof. UP Czesław Kłak, który wygłosił referat nt. „Zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości z perspektywy konstytucyjnej”. W swym wystąpieniu dr hab. prof. UP Czesław Kłak zwrócił uwagę, że zakresie Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r. wyłącza możliwość przedawnienia w odniesieniu do zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości (art. 43), co dotyczy zarówno przedawnienia ścigania, jak i przedawnienia wykonania kary. Zdaniem referenta wskazany przepis ustawy zasadniczej należy postrzegać, jako konstytucyjną zasadę odpowiedzialności karnej za zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości. Ich ściganie w świetle Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. nie jest ograniczone żadnym terminem, zaś sprawca tego typu czynów w żadnych okolicznościach nie może uchylić się od odpowiedzialności karnej, ze względu na upływ czasu od ich popełnienia. Art. 43 Konstytucji RP ma charakter absolutny, nie przewidując żadnych wyjątków, co oznacza, że z punktu widzenia temporalnego ściganie zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości nie podlega żadnym ograniczeniom. Ustawa nie może zatem przewidzieć w odniesieniu do tych zbrodni przedawnienia. Jednocześnie ustawa zasadnicza – zdaniem dra hab. prof. UP Czesława Kłaka – nie wyklucza objęcia tych zbrodni możliwością zatarcia skazania, jak też nie zakazuje zastosowania do ich sprawców prawa łaski, chyba że wyrok skazujący wydałby Trybunał Stanu (art. 139 Konstytucji RP). Samo dopuszczenie się zbrodni wojennej lub zbrodni przeciwko ludzkości formalnie nie stanowi negatywnej przesłanki do zastosowania prawa łaski. Konstytucja RP nie wyłącza również możliwości zastosowania wobec sprawców wskazanych zbrodni amnestii, tj. objęcia ich ustawą amnestyjną. Nie jest również konstytucyjnie wykluczone objęcie ich abolicją generalną, aczkolwiek art. 43 w zestawieniu z art. 2, art. 5, art. 30 oraz art. 38  Konstytucji RP może – i powinien – być odczytywany, jako zakaz objęcia sprawców wskazanych zbrodni instytucjami skutkującymi wyłączeniem możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności karnej, czy też wykonania orzeczonych kar i środków karnych. Wprawdzie formalnie Konstytucja RP wyłącza jedynie możliwość przedawnienia zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości, ale względy ochronne i gwarancyjne – zdaniem dr hab. prof. UP Czesława Kłaka – przemawiają za zakazem wyłączenia lub ograniczenia odpowiedzialności karnej ich sprawców.

Podczas Kongresu JM Rektor Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy złożyła podziękowania dr. hab. prof. UP Czesławowi Kłakowi za szczególne zaangażowanie oraz wkład w sukces ewaluacyjny Uczelni w dziedzinie nauk społecznych w dyscyplinie nauki prawne. W wyniku ewaluacji działalności naukowej Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa w Bydgoszczy otrzymała kategorię naukową B+, co daje jej możliwość nadawania stopnia naukowego doktora oraz doktora habilitowanego w dziedzinie nauk społecznych w dyscyplinie nauki prawne. Bezpośrednio przed objęciem obowiązków Zastępcy Dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury dr hab. prof. UP Czesław Kłak był prorektorem do spraw rozwoju i współpracy instytucjonalnej Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy, przygotowując m.in. uczelnię do ewaluacji działalności naukowej, jak również do oceny w ramach rankingu kierunków „prawo” Gazety Prawnej, w którym Uczelnia zajęła i nadal utrzymuje III miejsce wśród uczelni niepublicznych, kształcących na tym kierunku.

prokurator dr Piotr Kosmaty

Zastępca Rzecznika Prasowego KSSiP